Dzisiejszy wpis jest dedykowany dla emerytów, którzy nie nabyli prawa do emerytury wynikającej z osiągnięcia wieku emerytalnego przed 1 stycznia 2013 r., a jednocześnie przeszli na wcześniejszą emeryturę. Właśnie w kwestii takich osób wypowiedział się Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 4 czerwca 2024 r., w sprawie rozpoznawanej pod sygn. akt SK 140/20. Orzeczenie jest bardzo korzystne dla emerytów spełniających ww. przesłanki, tylko czy niniejsze orzeczenie w ogóle obowiązuje?
O czym stanowi wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 4 czerwca 2024 r.?
Zgodnie z niniejszym orzeczeniem Trybunału Konstytucyjnego art. 25 ust. 1b Ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2023 r. poz. 1251) w zakresie, w jakim dotyczy osób, które złożyły wniosek o przyznanie świadczeń, o których mowa w tym przepisie, przed 6 czerwca 2012 r., jest niezgodny z art. 67 ust. 1 w związku z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.
Dlaczego powyższy wyrok ma takie doniosłe znaczenie dla emerytów? Ponieważ zgodnie z art. 25 ust. 1b tzw. ustawy emerytalnej, jeżeli ubezpieczony pobrał emeryturę częściową lub emeryturę na podstawie przepisów art. 46, 50, 50a, 50e lub 184, a także art. 88 lub art. 88a ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela, podstawę obliczenia emerytury, o której mowa w art. 24, ustaloną zgodnie z ust. 1, pomniejsza się o kwotę stanowiącą sumę kwot pobranych emerytur w wysokości przed odliczeniem zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych i składki na ubezpieczenie zdrowotne.
Czyli generalnie emeryci, którzy przeszli na wcześniejsze emerytury, a następnie osiągnęli wiek emerytalny (uprawniający do uzyskania emerytury powszechnej), mieli pomniejszone świadczenie emerytalne o wcześniej pobrane świadczenia. Czyli mówiąc wprost – emeryci uzyskują mniejszą emeryturę.
Mając na uwadze, że Trybunał Konstytucyjny orzekł o niezgodności art. 25 ust. 1b ww. Ustawy z Konstytucją Rzeczypospolitej Polski, niniejszy przepis nie może być stosowany. Oznacza to, że emeryt, któremu obniżono emeryturę, powinien mieć przeliczone świadczenie emerytalne bez jego obniżenia, a także powinien uzyskać odpowiednie wyrównanie za czas wypłacania świadczenia emerytalnego w obniżonej wysokości.
Czy orzeczenie obowiązuje?
Powyższe pytanie nie powinno być zadane w państwie, w którym porządek prawny jest choćby w miarę stabilny. Natomiast jesteśmy w Polsce, gdzie jak wiecie od pewnego czasu mamy nieporządek prawny. Przeważnie słyszymy o tym w telewizji i myślimy sobie, że to nas w sumie tak bezpośrednio nie dotyczy. Problem polega na tym, że obecny chaos prawny może nas dotknąć i pewnie dotknie – prędzej, czy później.
Powyższe pytanie jest zasadne o tyle, że wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 4 czerwca 2024 r. do dzisiaj nie został obublikowany w Dzienniku Ustaw. Dlatego też ZUS wskazuje, że niniejszy wyrok nie wywołuje skutków prawnych, czyli nie potwierdził niezgodności art. 25 ust. 1b Ustawy emerytalnej z Konstytucją.
Niewątpliwie wszystkie orzeczenia Trybunału Konstytucyjne powinny być publikowane w Dzienniku Ustaw. Pytanie jednak jest takie, czy konsekwencją nieopublikowania danego wyroku może być uznanie, że takie orzeczenie nie wywołuje skutków prawnych? Na takie pytanie należy odpowiedzieć przecząco. Sam Trybunał Konstytucyjny wskazał, że jego wyroki są ostateczne, powszechnie obowiązujące i nie można odsuwać w czasie ich stosowania. Przeciwne stanowisko stanowiłoby o zagrożeniu praw i wolności obywateli, a także naruszałoby ich zaufanie do państwa.
Warto również zwrócić uwagę, że nie jest to pierwsza tego typu sytuacja. Już bowiem wcześniej odmówiono publikacji w Dzienniku Ustaw wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 9 marca 2016 r. We wspomnianym przypadku środowisko prawnicze zajęło dość jednoznacznie stanowisko, zgodnie z którym wyrok z dnia 9 marca 2016 r. należy uznać za obowiązujący. Również zatem w sprawie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 4 czerwca 2024 r., należy odpowiedzieć w tożsamy sposób.
Co powinien zrobić emeryt, którego emerytura została obniżona?
Emeryt, którego świadczenie zostało obniżone powinien wnieść do właściwego ZUSu wiosek o wznowienie postępowania i ponowne ustalenie wysokości emerytury – bez jej pomniejszenia o wcześniej pobraną kwotę.
Czy ZUS uderzy się w pierś i zgodnie z naszym wnioskiem wznowi postępowanie? Absolutnie nie. Generalnie wnioski o wznowienie postępowania są wnoszone na podstawie art. 114 ustawy emerytalnej. Art. 114 ust. 1 ustawy emerytalnej zawiera katalog przesłanek, których spełnienie powinno skutkować wznowieniem postępowania. Są to następujące przesłanki:
- po uprawomocnieniu się decyzji zostaną przedłożone nowe dowody lub ujawniono nowe okoliczności istniejące przed wydaniem tej decyzji, które mają wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokość;
- decyzja została wydana w wyniku przestępstwa;
- dowody, na podstawie których ustalono istotne dla sprawy okoliczności faktyczne, okazały się fałszywe;
- decyzja została wydana na skutek świadomego wprowadzenia w błąd organu rentowego przez osobę pobierającą świadczenie;
- decyzja została wydana w oparciu o inną decyzję lub orzeczenie sądu, które zostało następnie uchylone, zmienione albo stwierdzono jego nieważność;
- przyznanie świadczeń lub nieprawidłowe obliczenie ich wysokości nastąpiło na skutek błędu organu rentowego.
ZUS natomiast stwierdza, że ewentualne orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego nie powoduje spełnienia żadnej z ww. przesłanek, w związku z czym nie należy wznawiać postępowania. Co zatem w przypadku odmownej decyzji ZUSu? Pozostaje nam złożenie odwołania do właściwego Sądu.
W tym miejscu wskażę przede wszystkim, że odwołanie należy złożyć w terminie 30 dni od dnia otrzymania decyzji, z którą się nie zgadzamy. Ponadto należy zakwestionować wykładnię dokonaną przez ZUS. Otóż wedle stanowiska wyrażonego w orzecznictwie wydanie decyzji w oparciu o przepis, który następnie został uznany za nieważny, uważa się za błąd organu rentowego. Zatem zostaje spełniona przesłanka z pkt 6 ww. przepisu. Ponadto ja w swoich odwołaniach wskazuję jeszcze, że de facto orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego można traktować jako nową okoliczność w myśl art. 114 ust. 1 pkt 1 ustawy emerytalnej. A zatem przy szerokim rozumieniu pojęcia „okoliczność” można twierdzić, że również niniejsza przesłanka została zrealizowana.
Czy warto starać się o przeliczenie emerytury? Myślę, że zdecydowanie tak. Nie będę w tym artykule pisał, jaką kwotę może zyskać emeryt. W artykułach na innych stronach możecie znaleźć różne kwoty, w tym również takie, które zdecydowanie działają na wyobraźnię. To ile faktycznie można uzyskać zależy od konkretnej sprawy, więc traktujecie te kwoty z pewnym dystansem. Choć oczywiście prawdą jest, że przeliczenie może nam przynieść całkiem solidną korzyść.
W przypadku chęci uzyskania pomocy prawnej w dochodzeniu wypłaty wyrównania oraz przeliczeniu emerytury proszę o kontakt telefoniczny – 506 423 484 lub za pośrednictwem poczty e-mail: biuro@kancelaria-wdowiak.pl Prawo ubezpieczeń społecznych jest jedną z głównych specjalizacji Kancelarii, w związku z czym, w przypadku braku możliwości osobistego stawiennictwa na rozprawie w sądzie odległym od siedziby Kancelarii, zastępują nas zaufani Adwokaci oraz Radcowie Prawni. Dlatego też podejmujemy się spraw w różnych obszarach Polski – przed wieloma sądami.
